Vrednost prinudno iseljenih eksponata iz centra Beograda 300 miliona

Muzej automobila čije je iseljavanje započeto jutros iz centra Beograda, iz Majke Jevrosime, nije samo bilo mesto gde su čuvani vredni automobilski eksponati, već i spomenik kulture, ali i nekadašnja pozorišna scena.

Muzej automobila, koji je osnovan 1994. godine, od danas se više neće nalaziti na prepoznatljivoj adresi – u centru Beograda, u Majke Jevrosime.
Ovaj muzej, odnosno zgrada Moderne garaže, koju je Zavod za zaštitu spomenika kulture proglasio spomenikom kulture, izgrađena je 1929. godine kao prva moderna garaža u centru grada, po projektu ruskog arhitekte Valerija Staševskog.

Ovaj arhitekta je, kako se navodi i na sajtu Zavoda za zaštitu spomenika kulture, projektovao akademsku građevinu sa elementima postsecesije. Objekat je sagrađen u vidu hale, jedinstvenog unutrašnjeg prostora, sa fasadom koja je koncipirana simetrično u odnosu na monumentalno obrađen ulaz nad kojim se nalaze skulpture. Na bočnim krilima naglašena je vertikalnost udvajanjem prozora po visini kako bi se dobio utisak spratnog objekta.
Značaj objekta proističe iz činjenice da je zgrada Moderne garaže prvi objekat takve vrste ne samo u Beogradu, već i na Balkanu, da je po tehničkim mogućnostima bio istovremen sličnim objektima u Zapadnoj Evropi. Takođe, u njemu su sačuvani značajni pneumatski alati i bio centar auto-sporta u Beogradu.
Uoči prinudnog iseljenja Srpski savez za istorijska vozila saopštio je da Grad Beograd, koji je i osnivač pomenute gradske ustanove kulture, nije obezbedio niti privremeni, niti stalni alternativni prostor za pomenuti muzej, konsttatovavši da će automobili, drugi eksponati i brojna arhivska građa, koja čini kolekciju od neprocenjive nacionalne istorijske i tehničke vrednosti, do daljnjeg biti nedostupni javnosti.
Kompletna zbirka muzeja biće rasuta širom Beograda, po privatnim garažama i ostalim smeštajnim prostorima, na apsolutno neprihvatljiv način, koji će predstavljati ozbiljnu pretnju za njeno očuvanje, naveli su, dodavši da ovim činom grad Beograd gubi vredan deo svoje istorije, kao i turističke i kulturne ponude.
Pre početka iseljavanja javio nam se i jedan naš čovek koji živi u Americi, rekavši nam da je i njegov otac poklonio tom muzeju jedan od eksponata – stari Ford 12M i otkrivši nam da je vrednost artefakata u tom zdanju bila veća od 300 miliona dolara. Podsetio je da je to zdanje pripadalo roditeljima, a potom i Bratislavu Petkoviću, osnivaču muzeja i udruženja, inače reditelju i dramskom piscu, koji je to sve poklonio gradu. I sam Petković, koji je preminuo 2021. u 73. godini govorio je o vrednosti eksponata u ovom muzeju. Napominjao je da muzej poseduje modele s početka prošlog veka, vozila sa ovih prostora, i da zahvaljujući toj kolekciji starih i retkih automobila „imamo uvid u razvoj automobilizma u Srbiji“.

– Uvek je teško doći do dobrih primeraka. Najčešće su to automobili koji su ljudima kao članovi porodice, dakle, vozila iz privatnih kolekcija, ili, ređe, s vojnog otpada, poput Titovih automobila. Veliki deo kolekcije sam nabavio krajem šezdesetih godina – govorio je bivši ministar kulture Srbije u Vladi Ivice Dačića, dramaturg i pozorišni reditelj Bratislav Petković, a oldtajmeri iz Moderne garaže često su korišćeni za snimanje filmova i serija.
Na ovom mestu, što mnogi zaboravljaju, osnovao je Petković i pozorište Moderna garaža. Na sceni u Majke Jevrosime igrani su, između ostalog, Petkovićevi komadi „Cvetovi zla“, u kojem je jedan od likova bio mladi Branislav Nušić, koji je tad tek pušten iz apsa, pa „Legija časti“ ili komad „O vremena! O morala“ u kom je pisao o dobu kad je glumica Žanka Stokić oduzeta građanska čast…